آشنایی با اصطلاحات سهام و سهامداری

 سهم و سهام سهم کوچک‌ترین واحدی است که به وسیله آن مالکیت هرکس بر روی یک شرکت احراز می‌شود. سهام مجموعه‌ای از سهم‌های یک شرکت منفرد یا چندین شرکت است که به یک شخص تعلق دارد. مقدار سهام مشخص می‌کند که یک فرد تا چه حد می‌تواند در امور یک شرکت دخالت کرده و تا چه حد در سود و زیان آن سهیم است.اصطلاح سهام در بازار سرمایه بسیار مهم و کاربردی است و دانستن مفهوم سهام در این بازار نیاز مبرم می‌باشد. اشخاص در صورت خرید سهام یک شرکت، به میزان سهام خود در امور آن شرکت از جمله تصمیم‌گیری‌ها و سود و زیان آن شرکت، شریک خواهند بود. بنابراین، سهام، میزان مالکیت هر فرد از یک دارایی می‌باشد.
 برگه سهام اشخاص با داشتن برگه سهام می‌توانند از میزان دارایی خود اطلاع داشته باشند. برگه سهام در واقع همان سند مالکیت است و نشان‌دهنده مالکیت هر شخص نسبت به دارایی خود از سهام یک شرکت می‌باشد.
سال مالی به بازه ی زمانی یکسال گفته می شود که مبداء شروع فعالیت کار شرکت ها قرار می گیرد و سال مالی هر شرکت می تواند با شرکت دیگر متفاوت باشد، که این سال مالی در قسمت بالای صورت های مالی قید می گردد (به طور مثال سال مالی 1399 منتهی به 1399/12/29)
سرمایه گذاری سرمایه گذاری به معنای تخصیص منابع مالی به یک یا چند دارایی مختلف، به امید به دست آوردن منابع با ارزش‌تر در آینده است. شما می‌توانید منابع مالی خود را در دارایی‌های نظیر سهام شرکت‌ها، اوراق درآمد ثابت، مسکن، زمین، طلا، خودرو، ارزهای خارجی و … سرمایه گذاری کنید. در این صورت اگر قیمت آن دارایی‌ها افزایش یا کاهش یابد، سرمایه شما نیز به همان نسبت بیشتر یا کمتر خواهد شد.
پس انداز پس انداز به پولی که پس از کسر هزینه‌های مصرفی از درآمد هر فرد یا خانواده باقی می‌ماند، گفته می‌شود. توجه داشته باشید که معمولا پس انداز به شکل وجه نقد نگهداری می‌شود. از این رو بازدهی چندانی برای شخص ایجاد نخواهد کرد.
صورت های مالی برای موسساتی که سیستم حسابداری دوبل یا دوطرفه دارند، گزارشهای استانداردی تهیه می گردد که به آنها صورت های مالی گفته می شود، این صورت ها عموما به ۴ دسته، شامل صورت سود و زیان، ترازنامه، صورت جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع، تقسیم می گردند.
ترازنامه صورتی است که در آن میزان دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام به تفکیک به نمایش گذاشته می شود.
صورت جریان وجه نقد نشان می دهد که جریان مالی در بخش های عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی چگونه بوده است.
صورت سود و زیان گزارشی از میزان کاهش و افزایش در دارایی های صاحبان سهام را نشان می دهد و صورت سود و زیان جامع کلیه عوامل تاثیر گذار مانند تعدیلات سنواتی و … را در حقوق صاحبان سهام نمایش می دهد.
سود هر سهم (EPS) پس از محاسبه ی سود خالص سال مالی، که از کسر نمودن هزینه های عملیاتی، مالی و مالیاتی از میزان فروش بدست می آید، اگر آن را بر تعداد کل سهام شرکت تقسیم کنیم، سود هر سهم یا EPS هر سهم بدست خواهد آمد که مخفف عبارت انگلیسی earning per share است.
سود تقسیمی هر سهم (DPS) بنا به تشخیص اکثریت سهامداران آن بخشی از EPS که بین سهامداران تقسیم می گردد را سود تقسیمی یا DPS هر سهم می نامند و مخفف عبارت انگلیسی per share dividend است. البته به جز تصمیم و رای اکثریت سهامداران عوامل دیگری در تعیین این سود نقش دارند که عبارتند از کف و سقف قانونی آن، قوانین مرتبط به اندوخته قانونی و سود تقسیمی و … .
مجمع / مجامع به اجتماع حداکثری سهامداران یک موسسه در زمان و مکان از پیش تعیین شده و رسمی، مجمع گفته می شود. مجامع به سه دسته کلی مجمع عمومی موسس، مجمع عمومی عادی سالیانه و مجمع عمومی فوق العاده تقسیم می شوند.
مجمع عمومی موسس یک بار برای هر شرکت و در زمان تاسیس آن برگزار می گردد و برای اولین بار مدیران و بازرسان شرکت مشخص شده و روزنامه ای که آگهی های شرکت در آن درج شود، مشخص می گردد. این مجمع با حضور صاحبان نیمی از سهام شرکت رسمیت یافته و در غیر این صورت حداکثر برای دو نوبت دیگر قابل تمدید است. اگر دو نوبت بعدی نیز به حد نصاب نرسد، موسسین باید عدم تشکیل شرکت را اعلام کنند.
مجمع عمومی عادی سالیانه پس از مشخص شدن اساسنامه شرکت، همه ساله مجمعی تشکیل می گردد به نام مجمع عمومی عادی سالیانه که در آن صورت های مالی شرکت به تصویب سهامداران می رسد و نسبت به تقسیم سود حاصل شده ی سال مالی تصمیم گیری انجام می گیرد. این مجمع نیز با حضور نیمی از صاحبان سهام رسمیت می یابد و در صورت عدم تشکیل، در نوبت بعدی با حضور هر تعداد از سهامداران رسمیت دارد.
مجمع عمومی فوق العاده اگر بنا به دلایلی نیاز به تصمیم گیری های مهمی نظیر انحلال یا اعلام ورشکستگی شرکت باشد، خارج از زمان مقرر برای تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه، اعلام اطلاع رسانی عمومی جهت دعوت به مجمع صورت می گیرد. این مجمع همان مجمع عمومی فوق العاده است. این مجمع در نوبت اول با حداقل نیمی از سهامداران تشکیل می شود و در صورت عدم تشکیل در نوبت اول، نوبت دوم با حضور یک سوم اعضا نیز رسمی است. همچنین کلیه مصوبات با دو سوم آرای حاضر به تصویب می رسد.
ارزش اسمی ارزش اسمی، ارزشی است که هنگام انتشار هر ورقه بهادار نظیر سهام شرکت‌ها، اوراق بدهی، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره، برای آن تعیین شده و در گواهی نقل و انتقال آن نیز درج می‌شود. در بازار سرمایه ایران، ارزش اسمی هر سهم معادل هزار ریال در نظر گرفته می‌شود. در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ارزش اسمی هر واحد در اساسنامه آن تعیین می‌شود و معمولا معادل ده هزار یا صد هزار یا یک میلیون ریال در نظر گرفته می‌شود.
ارزش ذاتی ارزش ذاتی (Intrinsic value) در علوم مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی اطلاق می‌شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب‌ وکار مورد نظر، از جمله صورت‌های مالی، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سال‌های آینده و لحاظ دارایی‌های مشهود و نامشهود انجام گرفته ‌است.
ارزش دفتری ارزش دفتری از تقسیم حقوق صاحبان سهام شرکت بر تعداد سهام آن به دست می‌آید. به عبارت دیگر اگر مجموع بدهی‌های شرکت را از مجموع دارایی‌های آن کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان‌دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. حال اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم است.
ارزش روز ارزش روز یا ارزش بازاری هر ورقه بهادار عبارت است از قیمتی که در حال حاضر به آن قیمت در بازار خرید و فروش می‌شود. در بازار سرمایه، عرضه و تقاضا، اصلی‌ترین پارامتر تاثیرگذار بر ارزش روز هر ورقه بهادار است. به همین علت، ارزش روز هر سهم در بازار سرمایه بر خلاف ارزش اسمی آن که مقدار ثابت هزار ریال در نظر گرفته می شود، دائما در حال تغییر است.
افزایش و کاهش سرمایه منظور از افزایش سرمایه و یا کاهش سرمایه تغییر در تعداد سهام و تغییر مجموع قیمت اسمی سهام شرکت است. این کار به روش های مختلفی انجام می شود؛ مثلا افزایش سرمایه از محل سود انباشته، از محل آورده نقدی سهامداران، سلب حق تقدم و… . همچنین در شرایط خاص سهامداران شرکت می توانند نسبت به کاهش سرمایه رای دهند.
توقف نماد توقف یک نماد معاملاتی یا بسته شدن نماد در بازار سرمایه بدین معناست که امکان ثبت سفارش جدید برای خرید و فروش آن و ویرایش یا حذف سفارش‌های قبلی وجود ندارد و معامله‌ای نیز انجام نمی‌شود. از جمله مهم‌ترین مواردی که موجب توقف یک نماد می‌شود می‌توان به برگزاری مجمع عمومی، نوسان قیمت پایانی بیش از ۲۰ درصد یا ۵۰ درصد در بازه زمانی تعیین شده و افشای اطلاعات با اهمیت اشاره کرد.
عرضه اولیه عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته می‌شود که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به عموم مردم عرضه می‌شود. عرضه‌های اولیه معمولاً توسط شرکت‌های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می‌شود، همچنین شرکت‌های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل‌شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می‌دهند. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان‌تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می‌توان نام برد. از معایب این کار هزینه‌های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.
عرضه اولیه در علم اقتصاد، منظور از عرضه، مقدار کالا یا خدماتی است که تولید کنندگان یا فروشندگان، در قیمتی مشخص، تمایل به فروش آن دارند. منظور از عرضه برای هر ورقه بهادار در بازار سرمایه نیز تعداد ورقه بهاداری است که فروشندگان در قیمت‌های مشخص، تمایل به فروش آن دارند. چنانچه عرضه بیشتر از تقاضا باشد، قیمت کاهش پیدا می‌کند. در این شرایط در بازار سرمایه ممکن است برای فروش یک ورقه بهادار در کف قیمتی مجاز آن، صف فروش ایجاد شود.